Historia Parafii

POCZĄTKI PARAFII

Nie jest łatwo w świetle zebranych dokumentów określić dokładnie kiedy powstała parafia w Ropie. Niestety nie posiadamy dokumentu erekcyjnego parafii, wydanego przez biskupa, na mocy którego kościół otrzymał prawa parafialne. Trudno więc jest podać dokładnie kiedy powstała parafia w Ropie i kto był jej pierwszym duszpasterzem.

Ksiądz profesor Bolesław Kumor podaje, iż parafia powstała dopiero w II połowie XVI wieku. Natomiast pierwsza wzmianka dotycząca kościoła pochodzi z 1513 roku.

Istnieje przypuszczenie, że parafia mogła powstać za czasów kiedy Ropa była już własnością Specymira Jordana. Z uwagi na to, że hrabia Specymir Jordan nie ufundował przy kościele w Ropie beneficjum, ksiądz był na utrzymaniu dworu. Dzierżawcą wówczas był Andrzej Branicki, który posiadał również okoliczne miejscowości Łosie, Klimkówkę oraz nieistniejące dzisiaj Uniewicze.

Chociaż nie ma zgodności i jasnego stanowiska co do daty powstania parafii w Ropie, wszystkie źródła jednomyślnie podają jako patrona Świętego Michała Archanioła.

Patron ten jest charakterystyczny dla kościołów położonych w dawnych ośrodkach kultu pogańskiego. Średniowieczne rycerstwo i cesarstwo rzymskie narodu niemieckiego obrały go sobie za patrona. To też zapewne wpłynęło na popularność jego wezwań w okresie średniowiecznym. W okresie wczesnego polskiego średniowiecza kościoły pod jego wezwaniem są nieliczne, spopularyzowała go dopiero kolonizacja niemiecka.

Charakterystyczną cechą tego patronatu dla Małopolski Południowej jest to, że często przysługiwało ono jednowioskowym parafiom, lub też parafiom powstałym w okresie kolonizacji na prawie niemieckim.

Warto dodać, że parafia Ropa była usytuowana w sposób wyjątkowy. Graniczyła bowiem od wschodu i północnego-zachodu z jednymi z najstarszych parafii rzymskokatolickich. Były to parafia Szymbark (powstała około 1359 roku) i Grybów (około 1340 roku). Natomiast od strony południowo-wschodniej parafia Ropa graniczyła z terenami tzw. Łemkowskimi, gdzie rozciągały się parafie grekokatolickie w Brunarach i Łosiu.

Stricte parafia obejmowała tylko wieś Ropę, takie bowiem zapisy znajdujemy  w dokumentach wizytacyjnych. Niewątpliwie jednak obszar parafii z czasem rozrósł się obejmując swoim zasięgiem okoliczne miejscowości. Związane to było głównie z tym, że w górę rzeki Ropy wszędzie powstawały parafie greckokatolickie, jako wynik kolonizacji Wołoskiej. Ropa natomiast nigdy nie zmieniła organizacji z magdeburskiej na wołoską. Dlatego też chociaż leżała na granicy z łemkowszczyzną, nigdy łemkowską nie była. Ksiądz z tej parafii musiał się również zająć ludnością rzymskokatolicką mieszkającą na terenach łemkowskich. Stąd też do parafii Ropa należą coraz to nowe miejscowości, a właściwie część ludności tam zamieszkałej. Bolesław Kumor podaje, że w 1787 r. parafia Ropa składa się z 4 wsi z ogólną liczbą katolików 1481.

Natomiast Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego podaje, że do parafii Ropa, która wówczas znajdowała się w diecezji przemyskiej, dekanacie bieckim, zalicza się: Blechnarkę, Hańczową, Klimkówkę, Kwiatoń, Leszczyny, Łosie, Ropki, Uście Ruskie i Wysowę z Hutą, ogółem 2581 rzymokatolików.

PATRONAT PARAFII

Dla parafii znaczną rolę odgrywał patronat, który wiązał się z różnymi przywilejami, przysługującymi osobie, która go sprawowała. Patronat kościołów parafialnych spoczywał przeważnie w rękach ludzi świeckich. Najważniejszym prawem patrona było prawo prezenty, czyli wskazywania kandydata na wakujące probostwo, którego później zatwierdzał biskup. Patron, którym zazwyczaj był ktoś ze szlachty lub duchowieństwa, a czasami mógł być nawet sam król, bywał równocześnie kolatorem.

Pierwsza udokumentowana w pełni wzmianka o patronie parafii Ropa znajduje się w wizytacji z 1595 roku. Czytamy tam, iż prawo patronatu należy do kasztelana krakowskiego Spytka Jordana i szlachetnych panów Buczyńskich.  Widać więc, że prawo patronatu należało do właścicieli dóbr ziemskich w Ropie. Potwierdzają to również wizytacje z 1607 r., 1618 r., które nie wymieniają z nazwiska patronów tylko wzmiankują, że prawo patronatu należy do posiadaczy wsi.

Więcej dowiadujemy się o patronach wieku XVIII. Byli nimi Wilhelm i Petronela Siemieńscy. Oni to przyczynili się do wzniesienia w roku 1760 nowej świątyni w Ropie. Dali także na nowo uposażenie proboszczowi. Przyczynili się także do powstania Arcybractwa św. Tekli w 1765 r.

Następnie prawo patronatu dalej pokrywało się z osobami do których należały dobra ziemskie w Ropie i okolicy.

Kronika parafialna odnotowuje, że w roku 1917, kiedy to po śmierci dotychczasowego proboszcza w Ropie ks. Jana Łuszczkiego, mianowano nowego proboszcza, został nim dotychczasowy wikariusz ks. Adam Wawrzykowski. Stało się to głównie dlatego, iż ówczesny kolator Felicjan hrabia Mieraszewski zaprezentował biskupowi właśnie jego osobę. Mamy więc dowód na to, że prawo prezenty stosowane było także w parafii ropskiej i to do bardzo późnego okresu czasu.

Schematyzm Kościoła rzymsko-katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej podaje, że w 1925 roku patronami parafii w Ropie byli Felicjan i Augusta Mieroszewscy.

Patron parafii cieszył się specjalnym przywilejem ze strony duchownych. Bardzo często plebani zasięgali porad w sprawach związanych z administrowaniem parafią. Było to bowiem pewnego rodzaju zobowiązanie proboszcza wobec tego, który łożył na utrzymanie jego i świątyni. W kościele patroni zajmowali specjalne miejsca odpowiednio dla nich przygotowane. Było to najczęściej miejsce tuż obok ołtarza.

Oprac. ks. Piotr Smoła